Wskaźnik fundamentalny ogólnego zadłużenia

Zadłużenie Ogólne (po ang. Debt Ratio – skrót DR) jest podstawowym wskaźnikiem potrzebnym nam do dokonania analizy zadłużenia (od niego powinniśmy zaczynać). Jego istotą i głównymi celami jest określenie stopnia zadłużenia przedsiębiorstwa, a co za tym idzie szansy jego spłaty. Musimy na niego zwracać uwagę, ponieważ pokazuje on zadłużenie z całości obszaru działalności nie ograniczonego ramami czasowymi (przez całość działania firmy).

Wzór na Ogólne Zadłużenie

We wzorze podstawiamy sumę wszystkich zobowiązań (licznik) i dzielimy przez majątek firmy (mianownik). Iloraz mnożymy razy 100%, ponieważ wynik jest podawany w procentach.

Rozszerzona (dokładniejsza) postać wzoru ma formę:

gdzie:
korekty = zobowiązania warunkowe + uprawdopodobnione przyszłe zobowiązania z tytułu zarządzania ryzykiem

Składniki wzoru:

Zobowiązania ogółem

W Polsce dokładnie co się znajduje w Zobowiązaniach ogółem reguluje Ustawa o rachunkowości z 29 września 1994 roku (plus późniejsze zmiany). Mówi ona także nam dokładnie, co znajduje się w punktach poniższej klasyfikacji. Nas jako graczy giełdowych interesuje wyodrębnienie zobowiązań (kapitału obcego) z racji terminu wymagalności (spłaty zadłużenia). Biorąc to pod uwagę dzielimy Zobowiązania Ogółem na zobowiązania długoterminowe (powyżej roku) i krótkoterminowe (spłata w ciągu najbliższych 12 miesięcy).

Klasyfikacja zobowiązań (kapitału obcego) ogółem:

• Zobowiązania rozrachunkowe (operacyjne) długo- i krótkoterminowe:
  • Zobowiązania z tytułu dostaw i usług,
  • Zobowiązania z tytułu wynagrodzeń,
  • Zobowiązania publiczno-prawne,
  • Rezerwy na zobowiązania.
• Zobowiązania odsetkowe (finansowe) długo- i krótkoterminowe:
  • Kredyty i pożyczki,
  • Zobowiązania z tytułu dłużnych papierów wartościowych,
  • Zobowiązania leasingowe,
  • Inne zobowiązania (np. instrumenty pochodne itd.).

Aktywa Ogółem

Aktywa przedsiębiorstwa dzieli się na dwie kategorie, tj. aktywa trwałe i obrotowe. Aktywa ułożone są w bilansie według rosnącej płynności majątku. Kolejne pozycje aktywów mają coraz wyższy stopień płynności, co oznacza, że wzrasta możliwość ich zamiany na środki pieniężne. Z kolei pasywa wykazywane są w bilansie według rosnącej wymagalności, czyli czasu, po jakim muszą być zwrócone ich właścicielom.

Aktywa trwałe to majątek, który służy przedsiębiorstwu dłużej niż rok. W trakcie prowadzenia działalności gospodarczej majątek ten stopniowo zużywa się i jest amortyzowany. Zaliczamy do nich następujące składniki majątku:

• wartości niematerialne i prawne – zaliczmy do nich: koszty zakończonych prac rozwojowych (np. badanie nowych technologii), wartość firmy, inne wartości niematerialne i prawne, wraz z zaliczkami na nie (np. autorskie prawa majątkowe, patenty, licencje, znaki towarowe itd.).
• rzeczowe aktywa trwałe – dzielimy je na środki trwałe jak np. grunty (w tym wieczyste prawa użytkowania gruntu), budowle, maszyny, pojazdy, inwentarz żywy. Jeżeli środki trwałe są nabyte w celu pomnażania kapitału zaliczmy je do inwestycji długoterminowych.
• należności długoterminowe – wartość wierzytelności różnych dłużników z tytułu dostaw i usług, pożyczek itp. Zaliczamy do nich należności, których termin wymagalności jest dłuższy niż rok (bez należności z tytułu dostaw i usług).
• inwestycje długoterminowe – nabyte w celu realizacji korzyści ekonomicznych w przyszłości wynikających z wzrostu ich wartości. Zaliczamy do nich nieruchomości, długoterminowe aktywa finansowe (np. akcje, obligacje, udziały, udzielone pożyczki), oraz inne inwestycje długoterminowe takie jak dzieła sztuki, metale szlachetne, drogocenne kamienie.
• długoterminowe rozliczenia międzyokresowe – zawierają się w aktywach z tytułu odroczonego podatku dochodowego powstające na skutek ujemnych różnic przejściowych między wykazaną w księgach wartością aktywów i pasywów, a ich wartością podatkową, oraz w wyniku straty podatkowej możliwej do odliczenia w przyszłości. Dodatkowo do tej kategorii zaliczamy inne rozliczenia międzyokresowe (rozliczenia międzyokresowe kosztów, które podlegają rozliczeniu w okresie dłuższym niż 12 miesięcy od dnia bilansowego).

Aktywa obrotowe zawierają majątek, którego przewidywany okres użytkowania jest krótszy niż rok lub który zostanie wykorzystany w jednym cyklu produkcyjnym. Zaliczamy do nich:

• zapasy – najmniej płynny element majątku obrotowego. Zaliczamy do nich materiały (surowce, paliwa, części zamienne itp.), półprodukty i produkty w toku (wykorzystywane w dalszym procesie produkcyjnym), wyroby gotowe (produkty przeznaczone na sprzedaż), towary (artykuły nabyte w celu dalszej odsprzedaży).
• należności krótkoterminowe – całość należności z tytułu dostaw i usług, oraz całość lub część należności z innych tytułów niezaliczonych do aktywów finansowych, które stają się wymagane w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego.
• inwestycje krótkoterminowe – aktywa nabyte w celu zysku z wzrostu ich wartości, które zostaną sfinalizowane w przeciągu 12 miesięcy. Dzielimy je na dwie zasadnicze grupy: krótkoterminowe aktywa finansowe (udzielone pożyczki, aktywa w kasie [gotówka i środki w banku, czeki], akcje, udziały, obligacje itp.) i inne inwestycje krótkoterminowe (dzieła sztuki, metale szlachetne, drogocenne kamienie).
• krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe – koszty, które pomniejszą wynik finansowy spółki w przyszłych okresach, a przejściowo muszą być wykazane w aktywach bilansu (aktywowane). Czas, w którym spółka poniesie te koszty również musi być mniejszy niż 12 miesięcy od dnia bilansowego. Zaliczamy do nich opłaty wymagające zapłaty “z góry” jak: czynsze, ubezpieczenia, podatki od nieruchomości, opłaty za wieczyste użytkowanie gruntu, koszty stałych przeglądów maszyn i urządzeń itp.

Cały opis szczegółowy Aktywów razem jest w książce: A. Piloch-Babiarz, A. Sajnóg, Analiza fundamentalna Standing finansowy i Wycena przedsiębiorstwa, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego. Ja skróciłem pod najważniejsze rzeczy.

Przykładowe obliczanie

Obliczanie Ogólnego Zadłużenia jest bardzo łatwe, ponieważ najlepiej w ogóle nie wyciągać, żadnych średnich tylko od razu podstawiać wartości z ostatniego raportu (kwartału). Tutaj dam na przykład PKP Cargo.

Interesują nas tylko wartości zaznaczone niebieskim i czerwonym obramowaniem. Zobowiązania długo- i krótko- terminowe sumuję od razu i mam wynik (wartości w tysiącach zł):

2 534 600 + 1 953 100 = 4 487 700

Mając sumę zobowiązań podstawiam ją do równania (górna część, licznik). Po podzieleniu przez aktywa (dolna część, mianownik) otrzymuję wynik w procentach:

No i mamy wynik 59,59%. Jeszcze sprawdzam ze Squaber:

Interpretacja Zadłużenia Ogólnego

Podchodząc do interpretacji tego wskaźnika musimy cały czas mieć na uwadze najważniejszą rzecz: Stabilność finansowa przedsiębiorstwa zależy od poziomu jego zadłużenia!
Wysoka wartość zadłużenia świadczy o dłużnym uzależnieniu przedsiębiorstwa od kapitału obcego. Niska wartość informuje o dużej niezależności finansowej, gdyż dług pokrywany jest z kapitału własnego.

Zatem najlepiej by ono nie występowało lub było niskie o ile to nie blokuje zbytnio rozwoju. Generalnie wysokość Zadłużenia Ogólnego nie powinna przekraczać 70%, a najlepiej by była poniżej 50%. Jeśli jest mniejsza niż 50% to otrzymujemy cenną informację: większość zadłużenia firmy jest finansowana kapitałem własnym. Do niebezpiecznej sytuacji dochodzi zaś, gdy jego wartość przekracza 100%. Dostajemy informację, że znaczna część aktywów jest finansowana przez zadłużenie. Im większa powyżej 100% tym mocniejsze długi i rośnie ryzyko z brakiem spłaty (bankructwem). Jedyną zaletą jest wzrost korzyści z dodatniej dźwigni finansowej, ale wtedy musimy znać koszt pozyskania i odsetki, a firma musi mieć na prawdę dobrze skonstruowaną i agresywną strategię ekspansji. Te skutki badamy licząc rentowność.

Jednak sytuacja z przekroczeniem 100% zadłużenia jest na prawdę rzadka, ponieważ wartość zobowiązań i rezerw na zobowiązania jest prawie zawsze niższa niż wartość całych pasywów. Pasywa to w największym skrócie źródła finansowania zasobów majątkowych (aktywów). Podstawowe znaczenie ma kapitał własny. Jedyny wyjątek to ujemny kapitał własny, czyli strata netto jest wyższa od kapitału podstawowego. Ale widząc taką sytuację mamy już duże ryzyko upadłości.

Rozgrywając przedsiębiorstwa zagrożone upadkiem jak powyższy Ursus macie szanse na duże, kilkakrotne zyski w ciągu jednego tygodnia, ale też całkowitą stratę kapitału. Dla sportu można spróbować moim zdaniem małym kapitałem 🙂

Interpretując Zadłużenie Ogólne koniecznie musicie zwrócić uwagę ile wynoszą długo- i krótkoterminowe zobowiązania. Korzystna struktura zobowiązań to przewaga długoterminowych nad krótkoterminowymi. Wynika to z wymogu szybszej spłaty zobowiązań krótkoterminowych (szybszej wymagalności). Zaś zobowiązania długoterminowe mają dłuższy czas spłaty i powinny mieć pokrycie głównie w aktywach trwałych. Jeżeli w sprawozdaniu nie ma określonego, czy dana pozycja bilansu ma charakter długo- lub krótkoterminowy (np. odroczony podatek dochodowy) zaleca się przyjęcie jej jako krótkoterminowej.

W przypadku zadłużenia lepiej porównywać jego zmiany rok po roku, a nie jak w wypadku innych wskaźników zmiany kwartał po kwartale. Jego zmiany nie są najczęściej tak dynamiczne. Wyjątkowo jak mamy duże skoki rok do roku to przechodzimy na kwartały by zobaczyć w jakim czasie nastąpiło duże zadłużanie lub spłata długów i jak na to zareagował kurs.

Podsumowując wskaźnik zadłużenia ogólnego stanowi istotne źródło informacji o wielkości długu przedsiębiorstwa. Rozważny gracz giełdowy nawet grając na kilka tygodni powinien go sprawdzić by nie brać na siebie ryzyka nagłego spadku kursów jeśli sytuacja jest już krytyczna. Powiększając udział kapitału obcego w firmie obniżamy średnioważony koszt kapitału WACC (ang. Weighted Average Cost of Capital). Zmniejszając udział wierzycieli daje większą wolność finansową, poprawę zdolności do obsługi długu i…
…łatwiejsze pozyskanie kolejnych kredytów w przyszłości (dodatkowy kapitał) 😉

Patrząc na zadłużenie mniejszy nacisk stawia, się na dany sektor lub branżę. Tak, więc na szybko po prostu sprawdźcie, czy zadłużenie ogólne nie jest wyższe niż 70%. Znając stopień zadłużenia możemy zbadać zdolność przedsiębiorstwa do obsługi długu, ale jeśli jest ono niższe, niż 50% nie powinno być z tym większych problemów. Jeśli macie jakieś pytania, wnioski, albo chcecie coś dodać to zachęcam do komentarzy.
Pozdrawiam